Балачакка кайтасым килми

Тумышы белђн Яћа Акхуќа авылыннан ул. "Књплђр, олыгайгач, "их, рђхђт балачагыма бер кайтып килергђ", дип хыяллана. Ђ менђ минем ул чакларга кайтасым тњгел, искђ дђ тљшерђсем килми", - ди Мићниса апа. Сигез бертуганы кечкенђ вакытларында ук бер-бер артлы дљнья куя аныћ, бары тик ул џђм абыйсы Шђфыйкъ кына исђн калалар. Озакламый ђнисе бик каты авырып китђ. Абыйсын сугышка алалар. Бу вакытка абыйсы инде љйлђнеп, ике балалары туган, ђ хатыны љченчесе белђн йљкле була. Љченчесен тапканда, ќићгђсе њлђ. Ике баланы карау Мићниса ќилкђсенђ кала. Шушы хђсрђтлђргђ тагын бер олы кайгы љстђлђ - ђнисе Гљлбђџђр каты авыруы аркасында љйдђ берни дђ эшли алмаганга књрђ, ђтисе Нурмљхђммђт йортка биш балалы яшь хатын алып кайта. "Менђ шуннан ђнигђ дђ, абыйныћ кызларына да, мића да кљн бетте. Безнећ ђти болай да бик кырыс кеше иде. Йортка њги ђни дђ алып кайткач, тагын да явызланды", - дип сљйлђгђндђ, иреннђре калтырый ђћгђмђдђшемнећ.

Инде бу йортта яшђњ мљмкин булмый. Мићниса, ђнисе џђм џђм абыйсыныћ ике кызы авылныћ икенче башындагы кечкенђ генђ бер йортка књченђлђр. Тик ђлеге йортка књченгђч тђ хђллђре ќићелђйми. Ђнисе авыру булганлыктан, йортны алып бару, утын, ашау-эчњ ягын хђстђрлђњ янђ яшь кыз ќилкђсенђ тљшђ. Башка яшьтђшлђре мђктђпкђ укырга-язарга љйрђнергђ йљрсђ, Мићнисага кырга черек бђрђћге, башак, юа ќыярга йљрергђ туры килђ. "Ђ ипинећ тђмен дђ белми идек хђтта. Хђзер авыз тутырып ипи ашаганда шулар исемђ тљшсђ, тамагымнан ризык њтми башлый", - ди ул. Авыр тормыш, ачлык-ялангачлык њзенекен итђ - ђнисе, тернђклђнђ алмыйча, каты авырудан дљнья куя. "Ђнине соћгы юлга озатуыбыз искђ тљшсђ дђ, йљрђгем ђле дђ ђрни. Кђфенлек кебек кирђк-яракларныћ берсе дђ юк иде. "Кадерле кешебезне соћгы юлга да башкалар кебек кђфенлђп, шартларына туры китереп озата алмабыз микђнни?" дип љзгђлђнеп елаганым - ђле дђ хђтердђ. Ярдђм итђрдђй бер якын кешебез дђ юк, ђти дђ килмђде. Аны зиратка гына барган, диделђр", - дип сљйлђгђндђ, књз яшьлђрсез тыћлау да мљмкин тњгел. Шулай да ђнилђрен тиешле итеп озатырга авылдашлары ярдђм итђ, аларга ђле рђхмђтле булып яши Мићниса апа.

Ђнисенећ "њги ђни янына кайтма" дигђн васыятен истђ тотып, Биектауга, туганнары Мђрьям апаларга яшђргђ китђ ул. Ђ абыйсыныћ кызларын Ижауга бала карарга алып китђлђр. "Нинди генђ булмасын, туган ќир барыбер сагындыра икђн ул. Менђ мин дђ, Биектауда яшђсђм дђ, ќђйлђрен Акхуќага сагынып кайта идем. Ял итђргђ тњгел, эшлђргђ. Њгез белђн тырма тырмаласам, да, ат белђн ќир сукаласам да, шушы авылдан да якынрак ќир юк идем књћелемђ", - дип сљйли Мићниса апа. Тик бу вакытта Биектауныћ икенче туган авылына ђверелђсен уйламагандыр шул яшь кыз. 1950 елда нђкъ менђ шушы авыл егете Илсљяр белђн гаилђ корып яши башлыйлар. "Йортсыз, тегендђ-монда этенеп-кагынып яшђњдђн шундый туйган идем. Шућа књрђ Илсљярлђрнећ сыерчык оясы кебек кечкенђ генђ љйлђре дђ мића хан сарае кебек тоелды", - ди ул. Илсљяр авыл кљтњчесе була, Мићниса да озак уйлап тормый, аныћ белђн бергђлђп кљтњ кљтђ башлый. "Балалар њскђнче, шушы эшемне ташламадым", - дип сљйли. Ђ балалары ишле була аларныћ. Сигез бала дљньяга килђ, тик шуларныћ бишесе генђ исђн-имин њсђ. Кечесе Зљлфиягђ љч яшь тулуга, гаилђ ишеген янђ кайгы шакый - "Илсљяр тракторы белђн суга батып њлгђн" дигђн ачы хђбђрне ќиткерђлђр. "Аллаџы Тђгалђ "яраткан бђндђмне сынармын" дигђн бит. Шућа књрђ бу кайгыга да тњздем", - ди ул сабыр гына.

Ђйе, адђм баласы барысына да тњзђ, џаман яши, тырыша-тырмаша. Мићниса апа да балалары ким-хур юулмасан дип, кљтњен дђ кљтђ, кирђк чагында колхоз эшеннђн дђ калмый. Ђле ярый, балалары йљзгђ кызыллык китермилђр. Инде бњген аларныћ џђркайсыныћ - њз гаилђ учагы. Мићниса апа да картаймыш кљнендђ сђламђтлеге нык какшап, ялгызы гына тормыш кљтђ алмый башлагач, кызы Илсљя белђн кияве Илгиз Мордывыйга алып китеп тђрбиялилђр. "Бик рђхђттђ яшим, Аллага шљкер. Кызым белђн киявем сабый баланы тђрбиялђгђндђй карыйлар. Башка балаларым да џђрчак кайтып хђлемне белеп торалар, йђ шалтыраталар", - ди ана. Тыл ветераны буларак бирелгђн юбилей медальлђре белђн бергђ "Ана даны" медален дђ бик кадерлђп саклый ул. "Кулдагы биш бармак кебек, бик тату њсте балаларым. Илгизђрем генђ вакытысыз китте шул дљньядан. Кулда бер генђ бармак булмаса да, урыны гел сулкылдап тора. Илгизђрем дђ - йљрђгемнећ ић тњрендђ", - ди књз яшьлђре аша. Аннан: "Калган балаларымны саклап йљртсен инде берњк Ходай", - дип љсти. Амин, шулай була књрсен берњк, Мићниса апа.